Sinds haar 17e woont Packy in Nederland. Haar moeder verdween op een dag, vertelt ze. Ze bleef alleen achter in Kinshasa, de hoofdstad van Congo, en ging daarna bij haar vader en stiefmoeder in Nederland wonen. Nu tien jaar later, op haar 27-ste, heeft Packy eindelijk een eigen huisje, nadat zij, dankzij de bemiddeling van SOL, een jaar in een Even op Adem woning woonde. Want het was geen prettige tijd bij haar vader en stiefmoeder in huis.

“Ik kende mijn vader helemaal niet. Hij vertrok naar Nederland toen ik een baby was. Dus toen we samen in een huis woonden, bleken we over alles te veel meningsverschillen te hebben. Hij gooide me op een gegeven moment eruit. Mijn stiefmoeder zei dat er voor mij geen plaats meer was. Ik ging bij een nichtje wonen, maar ik zat in Rotterdam op het Albeda, mbo-verzorging, en zij woonde in Breda. Dus ging ik heen en weer, soms woonde ik bij een vriendin in Rotterdam en dan weer ergens anders.

Maar zonder vast thuisadres krijg je als jongere geen studiefinanciering, geen ov-reiskostenvergoeding en geen uitkering. Je valt letterlijk tussen wal en schip. Door mijn (SOL) maatschappelijk begeleider op school, kreeg ik weer financieel overzicht, orde en regelmaat. Toen zij mij vertelde dat ik tijdelijk in een Even op Adem woning mocht wonen, was ik dolgelukkig.

Door alles wat ik meemaakte, heb ik veel vertraging opgelopen bij mijn studie. En ik wil heel graag verder, na mijn stage wil ik in september dit jaar niveau 3 gaan doen. Het liefst word ik verpleegster. Ik durf die uitdaging ook aan, want de ambitie heb ik.

Dus ik moet nog minstens tweeënhalf jaar studeren. Daar heb ik rust voor nodig. Daarom ben ik ook dolblij met deze studio, dat je een thuis hebt voor jezelf maakt zoveel goed.”

Want deze jongeren zwerven vaak tot laat op straat met als gevaar dat ze met mensen in aanraking komen die hen zouden kunnen verleiden tot fout gedrag en drugsgebruik. Voor jongeren als Packy ontwikkelde SOL, in samenwerking met woningcorporatie Havensteder, de Even op Adem woningen.

Door hen op tijd in een veilige thuissituatie te plaatsen, voorkomen we grote problemen op de lange termijn. Het zijn stuk voor stuk zelfstandige jongeren, die wij begeleiden en sturen richting school of werk. En het mooie is, de jongeren betalen niet het volledige huurbedrag. Maar alleen de servicekosten en een kleine bijdrage die wij voor hen in een spaarpot doen. Dat krijgen ze mee als startkapitaal als ze een eigen woning hebben!

Danuta Zak is een van de bewoners die meedoet met Vangnetwerken.

Als kunstenares verzorgde zij schilderlessen voor bewoners in het Huis van de Wijk Mozaïek,

totdat deze gedwongen moest sluiten vanwege corona.

Nadat zij dit had toegepast in Rotterdam Charlois en Tilburg, startte zij halverwege 2020 samen met SOL met de voorbereidingen ervan in Rotterdam-Noord. “Want juist nu vanwege corona is de behoefte aan contact heel groot”, zegt SOL activeringscoach Miriam Garrido Otero. “Voor een aantal wijkbewoners weegt het isolement zo zwaar”, zegt zij, “dat hun leven bijna niet meer leefbaar is. En ondanks hun eigen situatie, helpen ze liever een ander, dan zelf om hulp te vragen.”

Bij vangnetwerken gaat het om de talenten van deelnemers. Deelname aan een vangnetwerk verschilt daardoor wezenlijk van ‘reguliere activiteiten’ in een wijkcentrum of GGZ dagbesteding, waar deze doelgroep veelal de passieve hulp ontvanger is. Bij de methode vangnetwerken is wederkerigheid echter het uitgangspunt: deelnemers komen zowel halen als brengen. Iedere deelnemer wordt in staat gesteld om een actieve bijdrage te leveren en dit wordt (op maat) ook van hen verwacht.

De deelnemers aan het vangnetwerk in Rotterdam-Noord zetten hun eigen talenten in voor anderen, zoals schilderles geven of koken, of klusjes doen voor mensen in de wijk die niet naar buiten durven. Bijvoorbeeld een boodschap doen of een pakketje wegbrengen. “Door deze klusjes te doen”, zegt Jenny Zwijnenburg, “ervaren deelnemers dat zij een ander kunnen helpen en dit maakt dat zij zich als persoon gezien en gewaardeerd voelen. Naast de klusjes, is er ook ruimte om elkaar te leren kennen.”

Als er een groep is voor wie taal hun lust en hun leven is, dan zijn dat onze taalvrijwilligers. En net als hun docenten, misten onze cursisten in 2020 hun fysieke lessen enorm. SOL Taalcoördinator Mieke Boer zag de sterke impact van het gemis op beide groepen.

“Hoewel ook tijdens de lockdowns alles doorging, via WhatsApp, omdat veel cursisten geen laptop of iPad hebben en ook niet voldoende digitaal vaardig zijn om via Teams of Zoom les te krijgen, was het voor iedereen anders. Want voor veel mensen, zoals Mohammed (60), was het hun enige uitje. Als dat dan wegvalt, slaat de eenzaamheid toe.”

In Rotterdam-Noord verzorgt SOL de informele taaltrajecten, in vier Huizen van de Wijk. Van conversatie tot les voor analfabeten, van alleen voor mannen (samen met Stichting Me & Society) tot sollicitatietrainingen voor vrouwen (Stimulance). En sinds september 2020 bestaat de groep taalmaatjes, waarbij deelnemers de mogelijkheid hebben om het Nederlands een-op-een te leren. Twaalf taalvrijwilligers geven wekelijks les aan elf groepen bestaande uit in totaal 106 deelnemers. “Een sterke groei”, zegt Boer. En ondanks het veelal fysieke gemis, haakten maar weinig cursisten af.

“Als de maatregelen het toestonden, gaven we les op anderhalve meter afstand of we gingen naar buiten. Dat de groepen intact bleven, komt echt op het conto van onze vrijwilligers. Hun missie was om hoe dan ook contact te houden met de groep. En dat is ze, hoe lastig ook, gelukt.”

Onze taalvrijwilliger Yvonne vertelde tijdens de Dag van de Vrijwilliger over haar ervaringen en motivatie om vrijwilliger te zijn.

“Ik ben sinds een jaar taalvrijwilliger bij SOL omdat ik het leuk vind om aan een groep les te geven. Ik vind het belangrijk dat mensen beter Nederlands leren spreken en verstaan zodat zij weerbaarder zijn in de samenleving. Als ik dat in een jaar kan bereiken, dan ben ik een heel tevreden taalvrijwilliger.”

Ja, hoe zorg je ervoor dat mensen als Cindy wel een baan krijgen? Sterker nog: hoe krijgt Cindy weer het zelfvertrouwen terug dat nodig is om succesvol te zijn op onze steeds ingewikkelder wordende arbeidsmarkt? En hoe zorg je er als stad voor dat mensen als Cindy het gevoel hebben dat ze waardevol zijn en volwaardig meedoen? En dan nog het allerliefste met een echte baan.

Vanuit SOL geloven we erin dat als je mensen individueel intensief begeleidt, en samen je doelen opstelt en liefst zo hoog mogelijk, dat dit de eerste stap is op weg naar nieuw zelfvertrouwen en elan. Sensia, Dudley, Esther, Fatima en Onur, vijf mensen van de in totaal tien die wij interviewden voor ons boekje ‘Van Intentie naar Loonstrook’ gaven ondanks tegenslagen niet op. Met vallen en opstaan, vonden zij weer een plek waarin ze gezien worden en datgene doen waar ze goed in zijn. Het levensmotto van Onur is: Geef nooit de moed op. En die van Fatima: hoe moeilijk ook, ga je droom achterna.

In ons boekje vertellen tien Rotterdammers hoe ze de baan vonden die ze dagelijks met plezier doen en hoe ze daarbij zijn geholpen door onze jongeren- en participatiemakelaars. Uit alle verhalen blijkt dat een beetje aandacht een heel verschil kan maken. Maar het allerbelangrijkste blijft toch wel: geef nooit op!

Havenloods, Stadskrant pagina

De SOL Academy draagt op een positieve manier bij aan de talentontwikkeling van het kind. “Ons doel is verbeterde schoolkansen, meer zelfvertrouwen, ontdekken en versterken van talenten, voorkomen van schooluitval en schoolvertraging plus het versterken van de opvoedondersteuning. Wij willen kinderen, maar ook hun opvoeders, meer handvatten geven zodat zij uitgroeien tot zelfstandige volwassenen in een maatschappij die heel veel van hen vraagt.”

Dat gezond zijn meer omvat dan alleen zorgdragen voor je lijf, is nu heel gewoon. SOL omarmde die visie echter al een aantal jaar geleden. Want naast bewegen en voeding, gaat het ook om de mentale staat, het hebben van zingeving en de financiële gezondheid.

“Binnen SOL stelden we een team samen dat zich hierop richtte, en zochten wij samenwerkingspartners binnen de wijk die met ons mee wilden doen”, zegt gezondheidsmakelaar Kim Nossent. Zo ontwikkelden we samen een aantal langlopende programma’s met als doel gezondheidsbevordering. Een daarvan is bewoners, waaronder Prestatie010 deelnemers, motiveren om minstens 2,5 uur per week te bewegen. Dit kan in de vorm van laagdrempelige gymoefeningen, zitgym, yoga, mindfulness, zumba en kickboksen. Bijna 100 mensen hebben we aan het sporten kunnen houden. Dat is een heel goed resultaat, als je bedenkt wat voor een jaar het was, met steeds opnieuw een lockdown.”

Ook Proeftuin Gezond Gewicht, met als rode draad de ketenaanpak, helpt bewoners te werken aan een gezond gewicht en dito leefstijl. “Of de Onvergetelijke wandeling”, zegt Nossent, “waarbij mensen met beginnende dementie als wandelmaatje op stap gaan met een wijkbewoner”. Daarnaast was in 2020 veel aandacht in de vorm van online workshops en recepten voor gezonde voeding. “Het gaat”, voegt ze toe, “om een aanpak waarbij we gezamenlijk kijken hoe we bewoners het beste kunnen ondersteunen.”

Corona gooide wat de bewegingsprogramma’s betreft, best veel roet in het eten, aldus Nossent. “We maakten van de nood een deugd. De groepen verdelen en naar buiten, het plein op.” Er kwamen meer wandelgroepen, met en zonder thema. Mannen- en vrouwengroepen, mindfulness- waarbij veel aandacht voor het thema empowerment en wandelend coachen.

De 99-jarige Piet was blij dat hij in de zomer ondanks corona zijn verjaardag in Het Geheugenpaleis kon vieren. Piet is een van onze vaste deelnemers, die er al vanaf de opening in 2014 bij was. Voor alle deelnemers van de tien SOL Geheugenpaleizen voelde de tijdelijke noodgedwongen voorjaarssluiting als een sterk gemis. Vanaf de eerste lockdown zijn we iedereen gaan bellen, vertelt Ineke van Tuijl, coördinator van Het Geheugenpaleis.

Van Tuijl vertelt dat het hele team twee keer per week belde met de deelnemers en puzzels, kaarten en attenties verstuurde om te zorgen dat niemand zich eenzaam hoefde te voelen. “In mei maakten we een activeringsboekje zodat deelnemers ook thuis hun brein actief konden houden. Want dat is wat Het Geheugenpaleis doet: zorgen dat mensen met hun hoofd en lijf actief blijven.”

“En toen daarna wat meer mocht”, zegt Van Tuijl, “bezochten we alle deelnemers. Of we ontmoetten elkaar op een bankje, in de tuin in hele kleine groepjes met koffie en koek. Wat opviel, is dat alle ouderen een vergelijking maakten met de Tweede Wereldoorlog. “Dat was pas erg”, zeiden ze. Maar hoe sterk de ouderen ook waren, de lockdowns hebben een grote impact op hen gehad”. Begin van de zomer gingen alle Geheugenpaleizen weer open en in sommige gevallen werd uitgeweken naar een kerk of naar een gymzaal om de anderhalve meter goed in acht te kunnen houden. En gelukkig hoefden de locaties in december niet nog een keer dicht. “Sinterklaas en kerst hebben we samen kunnen vieren.”

Onze vrijwilligers Anja, Marlies en Riet over hun bewogen jaar

Anja organiseert samen met Husniya de bingo’s in de Huizen van de Wijk Mozaiëk en De Banier. De altijd spraakzame vrolijke Anja mist vooral de sociale contacten in de Huizen van de Wijk. Of op z’n Rotterdams: een praatje pot hier, en een praatje pot daar.

Deze vervelende periode betekent voor Anja dat ze wel veel meer tijd doorbrengt met haar kleinzoon en dochter. Ze past nu veel vaker op en gaat ook wat vaker een weekend weg met hen. Anja probeert haar leven zoveel als mogelijk op een normale manier door te zetten en vooral positief te blijven. Ze hoopt dat de Huizen van de Wijk weer snel opengaan, want zegt ze: “Ik mis vooral de gezelligheid, samen koffiedrinken en alle contacten met de mensen.”

Sinds jaar en dag is Buuf vrijwilliger in de Mozaïek. Nog voor het bestaan van stichting SOL was de 79- jarige Buuf al actief in het Huis van de Wijk (Buurthuis). In het verleden organiseerde Buuf verschillende activiteiten voor volwassenen in het buurthuis waaronder de bingo en was zij gastvrouw voor het wijkrestaurant. Daarnaast hielp zij altijd achter de bar en zorgde iedere kerst en Pasen voor vrolijke versieringen zodat het voor alle bewoners op die dagen extra gezellig was. Het meest trots is zij op het regelen en coördineren van het ontbijt op dinsdag ochtend. Het is echt haar ontbijt.

Buuf mist haar ontbijt. Dat ze haar sociale contacten nu al meer dan een jaar mist, vindt ze heel erg lastig. Maar Buuf zit niet bij de pakken neer. Zij gaat elke dag minstens een uur wandelen met een vriendin. En wanneer deze vriendin niet kan, dan gaat ze lekker alleen. Buuf kwam niet alleen op de dinsdagochtend tijdens het ontbijt in het Huis van de Wijk. Het gemis van dagelijks even een bakkie doen. Een praatje maken met de beheerder of met anderen ervaart ze ook als een groot gemis.

Het feit dat ze haar dochter al een jaar niet heeft gezien is voor haar heel erg zwaar. Toch vindt Buuf het nog zwaarder voor haar bijna 52-jarige dochter. “Ze zit de hele dag achter de computer te werken, en ziet helemaal niemand meer. Voor haar werk mocht ze altijd heel veel reizen, Moskou en Londen. Dit mist ze nu allemaal.” Het is een zware tijd voor haar vooral omdat Buuf niet in het Huis van de Wijk durft te komen, uit angst besmet te worden. Elke dag kijkt ze uit het raam naar de mensen die voor een noodzakelijke afspraak in het Huis van de Wijk moeten zijn.

Deze week krijgt Buuf haar eerste prik en ze hoopt snel haar tweede te krijgen. Ze hoopt dat deze rotperiode snel voorbij is, want ze wil absoluut in september haar 80^ste verjaardag in het Huis van de Wijk Mozaiëk vieren.

Daarmee is SOL samen met Incluzio (Samen meedoen) en BuZz (Basiskracht) vanaf 1 juli 2020 de welzijnspartner van de gemeente Leiden. Deze drie organisaties – en niet zoals voorheen een grote hoeveelheid – zijn vijf jaar lang verantwoordelijk voor het realiseren van een samenhangend programma voor alle inwoners van Leiden: van jong tot oud.

Online kennismaken

Vier maanden lang – vanaf maart – bouwden wij het stap voor stap op. Online werd kennis gemaakt met iedereen: bewoners, vrijwilligersorganisaties, mogelijke samenwerkingspartners, vertegenwoordigers van mooie bestaande initiatieven en netwerken. Er vond een zorgvuldige overdracht plaats en online startte een personeelscampagne voor nieuwe medewerkers. Ook de sollicitatiegesprekken vonden online plaats. En hoe lastig het soms ook was – zo konden onze geplande road-shows door de stad niet doorgaan vanwege corona – het uitgebreide digitale contact via de stadsbrede communicatiekanalen met alle Leidse partijen en bewoners maakte veel goed.

Op 1 juli startte een prachtig kundig en divers team, dat met elkaar en een groot aantal samenwerkingspartners, waaronder Sport Heroes, Technolab, Jes Rijnland en Technika 10, een enorm gevarieerde en originele zomerprogrammering neerzette, genaamd SOL Factor 20. Een programmering op het gebied van cultuur, educatie, sport, muziek en dans, maar ook met medewerking van bijvoorbeeld de bibliotheken. Van tokkelen, suppen, programmeren tot wandklimmen. Alles was mogelijk onder de noemer: Droom, durf, doe! 1250 kinderen deden mee aan meer dan 128 activiteiten.

Maatwerk in Leiden

SOL heeft in Leiden zeven teams verspreid over dito wijken. Met als thema’s: veilig & overlast, gezondheid, kansrijk & succesvol. “De afgelopen maanden is veel werk verzet”, zegt manager Fred Verhoogt die 1 juni aantrad. “Midden in een corona pandemie starten als jonge en ondernemende organisatie vergt passie en lef. Maar terugkijkend is veel werk verzet. Zo doen we mee aan het Europese project ‘It takes a village to raise a child’, ontwikkelden we online activiteiten die aanwezige talenten stimuleren en versterken. Maar ook gingen we op straat met hen in gesprek over wat er in hen omgaat. Daarnaast creëerden we maatwerk voor basisscholen op verschillende vlakken, waaronder de naschoolse activiteiten. Door corona intensiveerden we onze onlineactiviteiten zoals het vloggen met jongeren. Maar we gingen met hen ook in gesprek op straat over wat in hen omgaat. Over de maatregelen zoals de avondklok voerden we regelmatig overleg met de politie en boa’s. En in dat kader zijn WhatsApp groepen samengesteld, om elkaars kennis te delen omtrent risicogroepen.”

Dankzij de fantastische zomerprogrammering en ondernemende professionals in de wijk heeft SOL haar vernieuwende gezicht in Leiden laten zien. Met een team dat volledig is ingesteld op een coronaproof programmering. Het fundament voor de Sterke Sociale Basis staat er!

En langzaam wordt onze droom werkelijkheid. Want sinds februari 2020 is de schoonmaak van Huis van de Wijk ‘De Propeller’ uitbesteed aan Zelfregie Groep (ZRG) Bopeto waar Safi, Live en Sandrine toe behoren. Bopeto is een woord uit het Lingala, hun Congolese moedertaal, en betekent ‘schoon’. De dames, die allemaal van een minimuminkomen rond moeten komen, besloten niet langer af te wachten maar zelf verandering in hun situatie te brengen.

Onze Spin in ’t web Femke hielp hen hierbij en communitybuilder Ashraf zorgde ervoor dat zij de weg vonden in het Huis van de Wijk. Met hun expertise in het vegen, stofzuigen, dweilen en ramen lappen, laten zij ‘De Propeller’ weer ambachtelijk glimmen. En om hun eigen bedrijfje te realiseren, gaan zij cursussen CVA en basis schoonmaak volgen.

De dames hebben de oorspronkelijk uit India afkomstige ZRG werkmethode via Stichting Wmove.nu leren kennen. Volgens deze methode vormen mensen uit eenzelfde buurt of met eenzelfde interesse met een minimuminkomen en afstand tot de arbeidsmarkt kleine groepen, die regelmatig bijeenkomen, leren, sparren, het leiderschap laten rouleren en op kleine schaal gaan ondernemen.

De ervaring om zelf invloed uit te kunnen oefenen op de eigen toekomst, maakt het voor de deelnemers aantrekkelijk om actief verantwoordelijkheid te nemen op het gebied van werk, gezin en wijk. Met deze houding zijn de dames voorbeeld en rolmodel voor hun kinderen en andere wijkbewoners.

Ook onder meer de thuiszorg, Praktijk Ondersteuners Huisarts, wijkteam en VraagWijzer belden veel. Daarnaast werden aan de Spin in 2020 118 casussen voorgelegd, die ook allemaal zijn opgelost!

Binnen de wijkteams zijn we in 2020 gestart met ruim 1100 trajecten. Dat is ongeveer 30% minder dan in voorgaande jaren, doordat ouderen de coronamaatregelen volgden en geen hulp zochten. In het algemeen kunnen we de hulpverlening voor deze doelgroep pas afsluiten, wanneer we een netwerk van formele en informele steunbronnen rondom een persoon hebben georganiseerd. Pas dan kunnen we op- en afschalen.

Vanwege de coronamaatregelen was met name het afschalen complex: samenwerkingspartners hielden hun deuren noodgedwongen gesloten en ook de aan hen verbonden vrijwilligers brachten geen bezoek aan huis. Cliënten zelf waren bang om risico’s te nemen. In de tweede helft van het jaar is het afschalen langzamerhand soepeler verlopen.

Een belangrijk motto voor alle SOL-medewerkers is: ‘Durf(t) te doen’. De samenwerking met wijkorganisaties vanuit de wijkteams hebben we dan ook op creatieve wijze voortgezet. Sowieso zijn onze medewerkers vaste ‘achterwacht’ voor de speciale diensten en activiteiten die welzijnsorganisaties dit jaar ontwikkelden in hun gebied. Zij informeerden zorg- en welzijnspartners telefonisch en schriftelijk over hun aanwezigheid en beschikbaarheid in de wijk. Daarnaast staken zij de handen uit de mouwen om de ondersteuning aan oudere wijkbewoners mee vorm te geven bij specifieke, corona gerelateerde diensten, voorzieningen en attenties.

In gesprek over de dag van morgen

Begin dit jaar startte SOL als een van de partners van GENERO met het ZonMw project ‘In gesprek over de dag van morgen’.

Dit project heeft als doel om Advanced Care Planning (ACP) te bevorderen. Oftewel: hoe kunnen we passende doelen formuleren voor huidige en toekomstige zorg en ondersteuning, door herhaaldelijk in gesprek te gaan met patiënten en hun naasten over de dag van morgen en op basis van hun eigen wensen en voorkeuren. Zodat in de toekomst belastende medische handelingen bijvoorbeeld worden voorkomen of uitgesteld.

“Ouderen Maatschappelijk Werkers van SOL onderzoeken vanuit hun rol in de wijkteams, wat leeft bij de ouderen. SOL Ouderen Maatschappelijk Werkers Janneke Ariaans en Monique Buijs voerden gesprekken met vier ouderen aan de hand van drie instrumenten: het behandelpaspoort, de wensplaten en het wensenboekje.”

Janneke vertelt: “Een van de gesprekken was met een man van in de 80 met naar eigen zeggen een voltooid leven. Hij wilde in gesprek over hoe zijn leven tot zijn einde komt maar door ons gesprek kwam hij tot nieuwe inzichten. Hij had voorheen het idee dat hij zijn tijd uitzat maar hij wilde toch nog zaken gaan ondernemen: weer gaan reizen en een reisvriend van vroeger meevragen. Hij zag weer mogelijkheden; ik wil niet meer alleen binnenblijven maar ik wil weer naar activiteiten in het Huis van de Wijk gaan.

Bij twee andere gesprekken vonden de ouderen het fijn dat het gesprek met mij was, want ze voelden zich bezwaard richting bijvoorbeeld hun kinderen om bepaalde wensen kenbaar te maken. Een mevrouw wilde het liefst dat haar beide kinderen dichtbij zouden komen wonen. Bij een andere mevrouw werd het levenseinde niet besproken binnen de familie, dit was een taboeonderwerp, nu was het voor haar toch mogelijk om dit met mij te bespreken.

Ik vind het heel waardevol en leerzaam om samen met huisartsen, wijkverpleegkundigen, mantelzorgers en uiteraard met ouderen zelf te leren hoe we de gesprekken voeren over morgen. Het is prachtig dat je als Ouderen Maatschappelijk Werker zo die meerwaarde kunt geven aan de ondersteuning van ouderen.”

Toename ouderenmishandeling

Wat Saskia Reinders en Laurie Deelen direct opviel tijdens de eerste lockdownperiode: het aantal gevallen van ouderenmishandeling nam toe. “Door hun verplichte thuissituatie werden ouderen afhankelijker en kwetsbaarder. Dagbestedingen moesten noodgedwongen dicht en er waren minder zorgondersteuningsmomenten door professionals. We zagen meer voorvallen van huiselijk geweld, ontspoorde mantelzorg en financiële uitbuiting.”

“Alle Ouderen Maatschappelijk Werkers zijn getraind in het signaleren en bestrijden van ouderenmishandeling. Wij werken daarbij volgens de Meldcode Huiselijk Geweld. Onze werkwijze sluit aan bij de leefwereld van de ouderen, hun sociale netwerk en omgeving. En we werken nauw samen met diverse partijen in de wijken zoals huisartsen, wijkverpleegkundigen, wijkagenten, huismeesters en de welzijnspartij in de wijk.”

“Wat wij ook bemerkten is dat veel partijen – hoewel het steeds meer voorkomt – nog veel vragen hadden rondom dit thema. Daarom zijn wij in overleg met de gemeente voorlichtingen gaan geven: aan ouderen, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals. Dat financiële uitbuiting een vorm is van ouderenmishandeling, weten mensen vaak niet. En als je erachter komt, wat doe je dan? Hoe werkt de meldcode exact? Wat doe je als er duidelijk sprake is van financieel misbruik maar de oudere geen aangifte wil doen uit angst een waardevol contact kwijt te raken. Het is jammer dat het vooral online ging, want het mooiste is natuurlijk als wij ouderen persoonlijk preventief kunnen voorlichten, zodat zij direct weten wat ze in dit soort gevallen moeten doen, waardoor het eerder afneemt en vroeger gesignaleerd wordt.”

Nog eerder herkennen van dementie of vergeetachtigheid bij oudere migranten

In 2019 startte het programma ‘Oudere migranten met vergeetachtigheid of dementie’; een vernieuwend groot Rotterdams traject waaraan verschillende organisaties en uiteenlopende professionals meedoen, bestaande uit casuïstiek over de doelgroep en een langlopend onderzoek door de Hogeschool Rotterdam. Het gaat daarbij om oudere migranten met een Marokkaanse, Turkse, Kaapverdische of andere culturele achtergrond woonachtig in Feijenoord of Delfshaven.

In 2020 is in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam een zogeheten signalenkaart ontwikkeld. Speciaal bedoeld voor mantelzorgers. Zodat juist zij de signalen van dementie eerder herkennen. “Dan wordt het voor alle betrokken professionals eenvoudiger om in een vroeger stadium hulp te bieden aan de mantelzorger en de oudere”, zeggen Zeki Celikkaya en Lisa Jacquemard, de ouderen maatschappelijk werkers die het meest betrokken zijn bij het project. En omdat het voor veel mensen nog altijd prettig is om hun verhaal rechtstreeks te vertellen, is daarnaast ook een aanmeld- en advieslijn gestart. Voor professionals en mantelzorgers. Zij kunnen die elke werkdag bellen van 14.00 tot 17.00 uur. “Met als doel om nog eerder de juiste signalen te herkennen.”

Nog eerder herkennen van dementie of vergeetachtigheid bij oudere migranten

In 2019 startte het programma ‘Oudere migranten met vergeetachtigheid of dementie’; een vernieuwend groot Rotterdams traject waaraan verschillende organisaties en uiteenlopende professionals meedoen, bestaande uit casuïstiek over de doelgroep en een langlopend onderzoek door de Hogeschool Rotterdam. Het gaat daarbij om oudere migranten met een Marokkaanse, Turkse, Kaapverdische of andere culturele achtergrond woonachtig in Feijenoord of Delfshaven.

In 2020 is in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam een zogeheten signalenkaart ontwikkeld. Speciaal bedoeld voor mantelzorgers. Zodat juist zij de signalen van dementie eerder herkennen. “Dan wordt het voor alle betrokken professionals eenvoudiger om in een vroeger stadium hulp te bieden aan de mantelzorger en de oudere”, zeggen Zeki Celikkaya en Lisa Jacquemard, de ouderen maatschappelijk werkers die het meest betrokken zijn bij het project. En omdat het voor veel mensen nog altijd prettig is om hun verhaal rechtstreeks te vertellen, is daarnaast ook een aanmeld- en advieslijn gestart. Voor professionals en mantelzorgers. Zij kunnen die elke werkdag bellen van 14.00 tot 17.00 uur. “Met als doel om nog eerder de juiste signalen te herkennen.”

Nog geen jaar geleden zag Harry zijn jongens altijd bij de bushalte. Want zo noemde hij zijn twee kennissen. Hij durfde ze niet thuis uit te nodigen. Dat veranderde langzaam met de inzet van onze Ouderen Maatschappelijk Werker Hikmet Caynak die in de Rotterdamse wijk Schiebroek startte aan de Sociale Benadering Dementie samen met Wilskracht Werkt, netwerkpartners in de wijk en studenten van diverse (beroeps)opleidingen.

De Sociale Benadering Dementie (SBD) vloeit voort uit langdurig onderzoek door Tao of Care naar de leefwereld van mensen met dementie en hun naasten. In het huidige aanbod ligt de nadruk op medisch georiënteerde ondersteuning. Betrokkenen ervaren echter vaak een leemte als het gaat om ondersteuning op menselijke behoeften, die door de ziekte onder druk komen te staan. De Sociale Benadering Dementie biedt een breder interpretatiekader van alles wat er rondom de ziekte gebeurt.

Deze zienswijze past ook bij de werkwijze van SOL. Het ontwikkelen van zogeheten sociale steunbronnen in de wijk, vormen een belangrijk onderdeel van de hulpverlening aan ouderen. Het leven van mensen met dementie wordt namelijk bepaald door de wisselwerking tussen de ziekte en de leefwereld. Deze voortdurende wisselwerking is de Sociale Benadering Dementie.

Anne-Mei The, hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie aan de Universiteit van Amsterdam:

“Bij dementie gaat het in de jaren thuis, en zeker in het begin, niet zozeer om ziekte en zorgvragen. Het gaat veel meer om wat dementie betekent in het dagelijks leven en hoe het relaties verandert.”

Vanuit de Sociale Benadering Dementie zetten we in op het versterken van het netwerk en het gezamenlijk bespreken van moeilijke onderwerpen. Zodat je de issues waar je verdrietig of eenzaam van wordt, op tafel kunt leggen.’

Bij Meneer Arie is sinds kort Alzheimer geconstateerd, de huisarts heeft hem aangemeld bij mij. Ik bel hem voor een afspraak. Volgens hem had hij geen afspraak met de gemeente en heeft hij zeker geen hulp nodig. Toch ging ik bij hem thuis langs zonder afspraak en belde aan. Na een paar minuten zag ik een meneer die de deur vasthield, naar mij keek en vroeg wat ik wilde. Ik leg uit wie ik ben en wat ik kom doen, ik mag naar binnen. Hij woont samen met zijn vrouw en dochter van 45 jaar. Normaal gaat zijn dochter vier dagen per week naar de sociale werkplaats van St. Pameijer, maar vanwege corona niet.

“Ik ben 85 jaar en ik heb mijn hele leven keihard gewerkt als stratenmaker. Ik had veel vrienden. Ik ging met mijn zwager vissen, wat mijn enige hobby was. Ik deed de administratie, financiën en alles. Maar nu lukt dat allemaal niet meer.”

Na het gesprek wordt het duidelijk. De rollen zijn omgedraaid: Arie was altijd degene die alles regelde, maar nu is hij afhankelijk van zijn vrouw en dochter. Informatie kan hij niet meer onthouden, brieven niet meer lezen, de dagen en afspraken niet meer herinneren. Inmiddels is er al veel veranderd: er hangt een hele grote digitale klok waarop staat hoe laat het is, de dag en de datum. Zijn dochter en ook zijn vrouw worden begeleid in hoe zij kunnen omgaan met alle veranderingen. Arie heeft zijn rol als vader terug. Ook het contact met zijn zwager Jan is weer hersteld. Samen kunnen ze praten over de tijd dat ze gingen vissen. Op mijn verzoek zijn we samen met Jan teruggegaan naar de plek waar zij dat vroeger vaak deden. Hij keek heel lang naar de mistige lucht en het koude water. Hij vroeg: “Ik had nooit gedacht hier ooit weer te komen”, zegt Arie. Zwager Jan belooft dat ze dit vaker zullen doen.

Vele operaties aan zijn knie moest hij ondergaan, lopen gaat moeizaam en alleen nog maar met een kruk. Op advies van zijn huisarts, moest Marinus verhuizen naar een gelijkvloerse woning met lift. Maar ja, dan wel het liefst in de wijk of in een nabijgelegen wijk. Als hij maar in Feijenoord kon blijven.

Hamid Azaimi – Ouderen Maatschappelijk Werker

Oude bomen moet je niet verplaatsen, luidt het gezegde. Het vergde dan ook veel lef en doorzettingsvermogen van hem om het advies te accepteren. Want waar zou zijn nieuwe thuis zijn? Hij zou zijn oude buurtje missen, het uitzicht en alle mensen. Maar een nieuw huis vinden was een ding, maar de wijze waarop was nog ingewikkelder. Want Marinus is een zogeheten digibeet. En via internet moest hij een medische urgentie aanvragen. Een dergelijke aanvraag moet sinds maart 2020 digitaal. Voor iemand als Marinus niet te doen. En zo kwam ik in beeld, en samen besloten we er een project van te maken.

In de eerste twee maanden was het aanbod in Feijenoord zeer beperkt, en soms als een geschikte woning voorbijkwam greep Marinus mis. Ook ouderen hebben veel last van de woningnood in Rotterdam. Ondanks vele teleurstellingen en de angst dat hij verplicht een woning moest accepteren, kwam na acht pogingen het huis vrij met uitkijk: een ruime woning op de vijfde etage in de wijk Bloemhof met een mooi uitzicht. Marinus durfde het aan en is weer thuis!”

SOL is sinds de invoering van het School Maatschappelijk Werk in 1996 verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan op het overgrote deel van de basisscholen in Delfshaven. Op een innovatieve manier bieden en /of regelen onze SMW’ers de zorg- en hulpverlening aan leerlingen en ouders, in samenwerking met andere partijen. Daarnaast ondersteunen wij de school in de zorgstructuur waarvan de SMW’er onderdeel is.

2020 tekende zich behalve door COVID-19, ook door kansen en mogelijkheden. Zo bleek SOL begin 2020 een van de beste partijen als het gaat om de aanbesteding voor Ondersteuning van Ouderen op Maat in de plaatsen Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. Een ondernemende nieuwe dienst in een voor ons nieuw geografisch gebied.

Toen viel opeens alles stil vanwege de lockdown. Desondanks pakte ons nieuwe team, bestaande uit vitaliteitscoaches Monique Donker en Saskia Batenburg en projectleider en aandachtsfunctionaris Wil Roode, het snel weer op. Onze visie op vitaal ouder worden sluit aan bij onze werkmethode van welzijn en die van de wijkteams. Namelijk ouderen op maat ondersteunen vanuit een positieve benadering.

Aan de reacties binnen ons netwerk, is ons nieuwe aanbod duidelijk een aanwinst.

Vooral de persoonlijke benadering spreekt cliënten waar wij ondersteuning aan mogen bieden aan. Centraal in onze werkwijze staat: ondersteuning op maat waarbij ieder mens wordt benaderd vanuit zijn of haar eigen kwaliteiten, talenten en belangstelling.

Op 8 januari 2021 opende het eerste Geheugenpaleis in Schiedam. Opnieuw een aanwinst voor MVS. Onze deelnemers ervaren hun bezoek aan Het Geheugenpaleis als zeer positief. Het is een uitje waarbij zij kunnen zijn wie ze zijn.

Zoals één deelnemer antwoordt als zijn telefoon gaat: “Het Geheugenpaleis is voor mij een heerlijk uitje. Net als vroeger lekker buiten spelen, doen waar ik zin in heb.” En dat geldt voor alle deelnemers. Mensen voelen zich ontspannen, vertrouwd en veilig in de groep, Ze genieten ervan om elkaar te ontmoeten en verhalen uit te wisselen. Het sociale contact is belangrijk voor ze. Dat is wat vitaal ouder worden behoort te zijn: op je eigen manier oud worden. Ook dat is een aanwinst!

Dit jaarverslag is een uitgave van SOL (Samen Ondernemend Leren), maart / april 2021

Ontwerp en productie

SOL, durf(t) te doen.